Almanya ne kadar birleşti?

Berlin Duvarı yıkıldıktan 25 yıl sonra, Doğu Alman nüfusu yaşam memnuniyetinde Batı Alman nüfusunu yakaladı. En azından Washington merkezli araştırma kuruluşu Pew'un son anketine göre böyle.

1991'de yani Doğu Bloku dağıldığında bir yaşam memnuniyeti anketi yapılmıştı.  1991'de Batı Almanya'da hayatından memnun olanların oranı yüzde 52'iydi. Doğu Alman nüfus ise ülkenin birleşmesiyle hemen refaha kavuşmamış, bu oran yüzde 15'te kalmıştı. Bugün Batı-Doğu oranı yüzde 61'e yüzde 59. Yani aradakı uçurum artık yok denecek kadar az. Genel anlamda memnuniyet oranları yakın olsa da enflasyon ve işsizlik gibi belirli konularda Doğu Alman nüfusun kaygısı epey yüksek.

Tarihi balonlarla aydınlatmak

Bugün yani 9 Kasım, Berlin Duvarı'nın yıkılışının 25. yıl dönümünde başkent sokakları hareketli. 7 Kasım'da kutlamalar başladı. Duvarın geçtiği 15 kilometrelik hata yerleştirilen ışıklı balonlar da, başkentin çehresini tamamen değiştirdi.

Turistler, gençler, o döneme tanık eden aileler bu hat boyunca yürüyüş yapıyor, fotoğraf çekiyor. Balonların amacı tarihi unutturmamak çünkü istatistiklere göre Berlinlilerin sadece yarısı, kendi kişisel deneyimlerinden Berlin Duvarı'nı hatırlıyor. Diğer yarısı ise ya 25 yaşından genç  ya da şehre sonradan taşınmış.

Kafalardaki duvar

Veriler bu şekilde olunca, konuştuğumuz Alman gençleri arasında o döneme ait anıları olan yok. Haliyle kafalarında Doğu-Batı ayrımı da yok. Ancak yaş yükseldikçe memnuniyetsizlikler çıkıyor ortaya. Küçük bir oran da olsa bu birleşmeden memnun olmayan bir yüzde 10'luk kesim mevcut.

Kafalarındaki duvarı yıkamayan Ossis (Doğulular) ve Wessis (Batılılar) arasında mesafe korunmuş. Doğulu Almanlar kültürel anlamda ele geçirilmiş hissederken, Batılı Almanlar ekonomik olarak aynı hissi yaşamış. Birleşmenin maliyeti ve işlerinin ellerinden alınacağı fikrine saplanmışlar.

Doğu Nostaljisi ('Ost'algia)

Duvarın özlemini çeken 'ost'aljiklerin de kendilerine göre nedenleri var. Doğu Almanya'da devlet kontrolündeki fabrikalarda çalışanlar, birleşmeyle işsiz kalmış. Ve elbette devlet görevlileri. Konuştuğum üniversite öğrencisi S., Doğu Alman gizli servisi Stasi'de görevli babası nedeniyle, çocukluğunu yoksulluk içinde hatırlıyor.  Zira babası, birleşmeden sonra işlere girse de, geçmişi nedeniyle hep nefret edilen ve kovulan biri olmuş. Şimdi kendi işini yapıyor.

S. babasının ismini ve mesleğini paylaşmaktan kaçınıyor. Konuyu değiştiriyor, Almanya'da üniversite harcı olmamasıyla ilgili sohbet ediyoruz bir süre. Arkadaşlarıyla, duvar hattındaki balonların uçurulmasını seyredeceğini söyledi. Balonların gökyüzüne bırakılması, duvarın yeniden yıkılışını simgeliyor. "Baban da seyredecek mi?"diye sordum. "Temsilen de olsa bunu yeniden hatırlamak isteyeceğini sanmıyorum" dedi.

Bu yazı Kasım 2014'te Posta'da yayımlanmıştır.